EMDR ( Eye Movement Desensitization and Reprocessing). is een therapie voor mensen die last blijven houden van de gevolgen van een schokkende ervaring zoals bijvoorbeeld een verkeersongeval of een geweldsmisdrijf. Bepaalde gebeurtenissen kunnen diep ingrijpen in het leven van een mens. Meestal worden deze ervaringen op eigen kracht verwerkt. Bij sommige mensen ontstaan echter psychische klachten. De herinnering aan het trauma blijft zich opdringen in de vorm van nachtmerries/flashbacks. Ook kan er sprake zijn van schrik- en vermijdingsreacties; men spreekt dan van een posttraumatisch stress-syndroom.

Echter, er zijn ook andere klachten waarbij EMDR effectief werkt, mits deze ontstaan zijn vanuit één of meerdere beschadigende ervaringen. Klachten kunnen zijn angst, schaamte, boosheid, verdriet etc.

Francine Shapiro is grondlegster van EMDR. Zij ontdekte toevallig tijdens een wandeling, dat wanneer zij haar ogen snel heen en weer bewoog, terwijl ze dacht aan een stresserende herinnering, de emoties die op dat gebeuren betrekking hadden, verminderden. Later bleek dat niet alleen het angstgevoel verminderde (verwerking of desensitisatie) , maar dat er ook cognitieve veranderingen optraden (d.w.z. dat men een andere betekenis gaat geven aan het gebeuren) en dat het herinneren aan de gebeurtenis minder belastend werd.

Ervaringen met EMDR in de praktijk doen vermoeden dat wanneer een traumatische gebeurtenis plaatsvindt, deze onverwerkt in het zenuwstelsel wordt opgeslagen, inclusief de daarbij horende beelden, geluiden, gedachten en gevoelens. Mogelijk zorgen de oogbewegingen (of andere bilaterale stimulaties: de hersenen worden afwisselend links en rechts gestimuleerd, en dit totdat de herinnering aan de gebeurtenis géén psychisch leed meer veroorzaakt) die bij EMDR worden gebruikt voor het herstel van de neurologische balans, door de hersenen zodanig te activeren dat deze informatie opnieuw beschikbaar komt om te kunnen worden verwerkt. De informatie wordt opnieuw geëvalueerd.

Dit is misschien ook wat er gebeurt in de REM-slaap of droomslaap, waarvan wordt aangenomen dat de snelle oogbewegingen een belangrijke rol vervullen in het op natuurlijke wijze  verwerken van onbewust ‘belastend’ ervaringen.

Ook al lijkt EMDR ‘slechts’ een techniek, de therapeutische relatie tussen de cliënt en de therapeut blijft en blijkt van groot belang. Soms zijn er sterke emoties, waarbij het belangrijk is dat de cliënt voelt dat er vertrouwen en veiligheid is. Tijdens een EMDR-sessie wordt er niet gestuurd; we volgen ‘slechts’ de werking van het  brein.